In ons dagelijks leven maken we steeds meer gebruik van kunstmatige intelligentie (of op z’n Engels ‘artificial Intelligence’: AI). Jouw telefoon unlocken met gezichtsherkenning, appjes en mailtjes sneller beantwoorden met behulp van voorgestelde antwoorden, zoeken op afbeelding, gebruik maken van een ‘voice assistent’, gepersonaliseerde advertenties op basis van jouw zoekgeschiedenis of misschien maak je wel gebruik van ‘adaptive cruise control’ in jouw auto. AI kan ook jouw werk als leraar ondersteunen of sommige taken zelfs gedeeltelijk/geheel overnemen. Alle technologische ontwikkelingen die de samenleving en dus het onderwijs raken vragen om een andere kijk op de rolverdeling tussen mens en machine. Wat betekent dit voor jouw rol als leraar? Voordat je het weet zit je teksten na te kijken die gegenereerd zijn door ChatGPT in plaats van door leerlingen en dat kan niet het doel zijn van onderwijs.
DIGITALE TECHNOLOGIE ALS SLIMME ASSISTENT
In het onderwijs wordt al volop gebruik gemaakt van AI op diverse manieren: het monitoren van resultaten van leerlingen, adaptieve leersystemen die op basis van de antwoorden van leerlingen de moeilijkheidsgraad van vervolgopdrachten bepalen, learning analytics geven inzicht in het leerproces van de leerling waardoor je inzicht krijgt in de voortgang van leerlingen, vaak terug te vinden in dashboards. AI kan worden ingezet als ondersteuning bij het beoordelen van toetsen of helpen bij het signaleren welke leerlingen kans lopen om uit te vallen. Steeds vaker hoor je over de inzet van chatbots (zoals ChatGPT) om leerlingen te ondersteunen bij vragen of het voorzien van feedback op hun werk. Veel van deze snufjes zitten ingebouwd in de methodegeboden software of in de digitale leeromgeving van de school.
Bij de inzet van AI is het belangrijk om na te denken over de bijbehorende studiedata, privacy en ethische vraagstukken. De benodigde data kunnen behoorlijk privacygevoelig zijn. Leveranciers van (adaptieve) leerplatformen slaan deze data op. Scholen zijn verantwoordelijk voor het maken van goede afspraken over het gebruik van deze data en de bescherming van de leerlingen. Denk daarbij aan zaken als welke data je verzamelt en met welk doel, wanneer informeer je de leerling hierover, etc. Belangrijk dus om hierover goede afspraken en beleid te maken zodat alle partijen goed op de hoogte zijn van wat er gebeurt met de verzamelde data en je als leraar zeker weet dat jij en je leerlingen veilig gebruik kunnen maken van een bepaalde tool.
DE LERAAR IN DE BESLISSERSROL
Digitale technologie kan het onderwijs of de leraar niet vervangen, maar wel versterken. Digitale technologie kan worden gezien als een instrument dat kan worden ingezet om de leraar werk uit handen te nemen door routinematige taken te automatiseren en door op grote schaal data te verzamelen en te analyseren. Maar wat is daarbij een ideale rolverdeling en relatie tussen leraar en machine? Waar kan digitale technologie de leraar aanvullen en andersom om te komen tot een samenwerking? Dan hebben we het over Hybrid-Intelligence (HI), een fusie tussen menselijke en kunstmatige intelligentie, waarbij wordt gekeken hoe deze twee intelligenties elkaar kunnen versterken.
Onderstaand model van Anne Horvers en Inge Molenaar laat zes niveaus van verschillende stadia in de ontwikkeling naar volledige automatisering zien en helpt om na te denken over de rolverdeling tussen leraren, leerlingen, AI en de mate van controle door de leraar. Dit model komt oorspronkelijk uit de auto-industrie om de overstap naar een zelfrijdende auto te visualiseren. Overigens is het idee van alleen maar zelfrijdende auto’s in de toekomst niet langer het ideaalbeeld, want in complexe verkeerssituaties is het verstandig om de mens het over te laten nemen.
Dit model is onlangs vertaald naar het onderwijs en laat zien dat de rol van de leraar en AI steeds meer veranderen en dat er verschillende vormen van Hybrid Intelligence (HI) ontstaan. Dat geldt ook voor het onderwijs: ‘geautomatiseerd waar het kan en door de leraar als de situatie daarom vraagt’. Sommige zaken kun je prima aan een AI overlaten, maar de rol van de leraar blijft hierin van cruciaal belang. Een AI kan fouten maken of tot een andere conclusie komen dan de leraar. De leraar blijft nodig om verbanden te kunnen leggen tussen het resultaat/analyse en de leerling. Wat is de verklaring voor een (on)voldoende? Hoe zit de leerling in zijn vel? Hoe heeft de leerling geprofiteerd van de lessen en wat is de werkhouding en motivatie? Het menselijke aspect, de band die je hebt met je leerlingen kan nooit worden overgenomen door een AI.
AI ALS COACH
De technologische ontwikkelingen gaan razendsnel en AI wordt op steeds meer plekken ingezet als coach voor zowel de leraar als de leerling. Onlangs zijn er weer mooie functionaliteiten binnen de leeromgeving van Microsoft365 aangekondigd die het leren en het welzijn van je leerlingen kunnen ondersteunen, de zogenaamde ‘leerversnellers’ (Learning accelerators). Misschien ken je de ‘insluitende lezer’ (Immersive reader) die (dyslectische) leerlingen ondersteunt bij het lezen, maar heb je al gehoord van Leesvoortgang (Reading progress) met de leescoach functionaliteit (Reading Coach)? Leerlingen krijgen direct feedback op nauwkeurigheid, juiste woorden per minuut en leestijd. Daarna krijgen leerlingen de woorden die ze lastig vonden als extra oefening. Als leraar heb je inzage in de rapportage en kan je deze op individueel of groepsniveau bekijken. Op deze manier heb je snel overzicht en kan je gericht hulp bieden aan leerlingen die opvallen. Deze vorm van coaching is er ook op het gebied van rekenen (Math Coach) en presenteren (Speaker Coach). In deze video over Reimagen education zie je in de eerste 20 minuten hier meer over. (Tip: zet de ondertiteling op Nederlands bij het tandwieltje)
In de komende blogs komen deze en andere digitale technologieën die gebruik maken van AI zoals ChatGPT aan bod zodat jij kan beoordelen of deze een meerwaarde kunnen hebben binnen jouw onderwijs. Mijn advies: lees er niet alleen over, maar probeer het ook zelf uit. Je zult versteld staan van de mogelijkheden die zitten in het platform van Microsoft365 waar je gebruik van kunt maken!
Technologie is fantastisch en biedt enorm veel kansen, alleen het neemt ook risico’s met zich mee. Risico’s waar we soms geen weet van hebben, óf wel weet van hebben maar er eigenlijk te weinig mee doen. Hoog tijd dat hier verandering in komt, want we willen allemaal een veilige werk- en leerplek voor iedereen. Wil je aan de slag met digitale veiligheid op school? Meld je aan voor onze kennissessie op 23 maart. Deze kenissessie geeft jou in slechts een ochtend meer inzicht in de te nemen stappen op het gebied van digitale veiligheid. Van beleid tot aan praktische tips, alles komt aan bod zodat jij met een bak vol kennis terug naar school gaat en aan de slag kunt.
Aanmelden voor dit event kan hier!
Wil je niets missen? Volg ons dan op LinkedIn en meld je aan voor onze nieuwsbrief. Zo blijf jij op de hoogte van het laatste nieuws en trends in onze branche.
Katja van Well
Strategisch Onderwijs Consultant
